Is een excuus van OM en/of ZM op z'n plaats na de vrijspraak van Ina Post? Het OM stelt van niet. De situatie is namelijk - zo stelt het OM - aanwijsbaar anders dan bijvoorbeeld bij Lucia de Berk. Nu is inderdaad aan Lucia de Berk excuses gegeven als was deze bij nadere bestudering niet fraai (zie hier). Maar waarom is nu geen excuus z'n plaats?

Het OM heeft hiertoe de volgende argumentatie. Het stelt dat:
(1) er geen fouten zijn gemaakt
(2) er geen handelingen zijn verricht die ontoelaatbaar waren (mevrouw Post heeft bekend zonder dat sprake was van ontoelaatbare druk bewust opgelegd door politie en/of OM).

en dat daarom een excuus niet vereist is. Sterker: het OM ging ook bij herziening "er nog vol in".

De vraag is of deze conclusie van het OM terecht is. Het aanvullend bewijs was - naast de bekentenis en in de woorden van professor Buruma, voorzitter van de Commissie Evaluatie Afgesloten Strafzaken op Radio1 - namelijk extreem dun. Van extra bewijsmiddelen was nauwelijks sprake terwijl dit wettelijk, zo weten we, wel vereist was. Helaas was de praktijk destijds anders. Een duidelijke bekentenis was vaak genoeg ook als dit maar enkel werd ondersteund door het kleinste bewijs. De vraag die dit oproept of OM maar nog meer de rechters destijds niet te makkelijk zich hebben aangesloten bij deze praktijk.

Natuurlijk kan worden gezegd dat de rechtspraak (lees: ZM) uiteindelijk goed heeft gefunctioneerd - zoals Buruma ook terecht stelt - maar de vraag is of dit voldoende overtuigt. Het eindoordeel geldt dan als rechtvaardiging en als goedmaker voor eerder gemaakte fouten. Voor het OM geldt een genuanceerder betoog maar ook zij hadden destijds natuurlijk het wettelijk kader te volgen. Eind goed, al goed? Eind goed, geen excuus?

Een derde reden om trouwens een excuus te kunnen geven is tot slot het excuus uit barmhartigheid. Al zijn er geen fouten gemaakt (i.c. betwistbaar) en al is er geen ontoelaatbare druk opgelegd, is het dan toch niet mogelijk om uit barmhartigheid een excuus te geven? Helaas worden vaak ook juridische consequenties - met name smartengeld - aan dergelijk excuses gerelateerd en zijn we erg terughoudend hierin geworden.

Offtopic maar het is interessant om te zien dat in Nederland het excuus steeds meer ingang krijgt terwijl het vragen om vergiffenis (in taalkundige zin) steeds meer uit de gratie raakt. Juist de laatste uitdrukking toont echter zo mooi aan dat het geven van een excuus om twee partijen vraagt. In het Engels lezen we dit zo mooi in het "forgive me": wil jij mij vergeven? Met het geven van een excuus wordt dit wel eens vergeten.

- Vrijspraak voor Ina Post, Radio 1, 06-10-2010
- Hof spreekt Ina Post vrij in herzieningsprocedure, Rechtspraak.nl, 06-10-2010